Renovatie van drinkwaterinstallaties bij besmetting met Pseudomonas aeruginosa

Zeker in gezondheidsinstellingen en kinderdagverblijven, dus overal waar zich kwetsbare personen bevinden, is Pseudomonas aeruginosa een ernstig risico voor de gezondheid. In ziekenhuizen is het de op een na grootste veroorzaker van longontstekingen, de op twee na grootste veroorzaker van urineweginfecties en de achtste oorzaak van bloedvergiftigingen. Hoe een besmetting van de drinkwaterinstallatie met Pseudomonas aeruginosa in het ideale geval voorkomen en in het ergste geval met succes gesaneerd kan worden, verneemt u hier.

Wat het droog testen van onderdelen te maken heeft met Pseudomonades

Pseudomonas aeruginosa als veroorzaker van longontstekingen in ziekenhuizen.

Op zeker spelen: waarom thermische desinfectie de zinvolste saneringsmaatregel is

Samenvatting

Tip: het SCHELL-watermanagementsysteem SWS

Gevarenbron voor besmetting tijdens productie en vermijding ervan

Om besmetting van de drinkwaterinstallatie met Pseudomonas aeruginosa te vermijden, is er een afzonderlijk hoofdstuk in DVGW W 551-4 (A). Wat omslachtig heet het 'Primair-preventieve maatregelen: besmettingen vermijden' en is zowel bedoeld voor fabrikanten, ontwerpers, vaklui als exploitanten.

Terwijl legionella in principe via het drinkwater van de waterleverancier in extreem beperkte concentraties in de drinkwaterinstallatie terechtkomt, is deze manier bij Pseudomonas aeruginosa weliswaar niet uitgesloten, maar toch erg zeldzaam. Meestal wordt deze bacterie 'ingevoerd' via besmette onderdelen bij de productie. Om dat de voorkomen, is het cruciaal om onderdelen met aandacht voor hygiëne te produceren. De essentie is om alle onderdelen zoveel mogelijk droog te testen. Als een controle met water in plaats van met instel- en kalibratietesten onvermijdelijk is, moet het gebruikte testwater niet alleen op de parameters uit de drinkwaterverordening onderzocht worden, maar bovendien ook op Pseudomonas aeruginosa. Erg gevoelig en snel zijn niet-culturele procedures, zoals Pseudoalert of hybridisatie.

Elektronische Waschtisch-Armatur XERIS E-T von SCHELL

In het bestek en bij bestellingen in de groothandel moeten expliciet producten met een hygiënisch smetteloos oppervlak worden gevraagd. Dat is altijd het geval als ze tijdens het productieproces droog worden getest, zoals de elektronische wastafelkranen XERIS E-T van SCHELL.

Welke regels gelden voor de productie?

Hoe ontwerpers en vaklui bij de productie besmette onderdelen kunnen vermijden, staat in DVGW W 551-4 (A) en VDI 6023 blad 1: er wordt geadviseerd om in het bestek en bij bestellingen bij de groothandel hygiënisch smetteloze producten te vragen. Dat is bijv. altijd het geval als de producten bij de fabrikant droog i.p.v. met water op lekken worden gecontroleerd. Bij sanitaire kranen vormt dat geen probleem, zoals SCHELL bewijst. Toch is dat nog altijd niet de standaard in de sector.

Nat geteste onderdelen: waarmee moet rekening gehouden worden?

Er zijn echter ook producten die tijdens de productie met water onder druk gezet moeten worden, vooral bij instel- en kalibratiewerkzaamheden. Hiervoor moet dan volgens DVGW W 551-4 (A) een hygiënisch concept van de fabrikant tot op de montageplaats voorhanden zijn. Het gaat dan vooral om watermeters, veiligheidsinrichtingen, drukverhogingsinstallaties en vaak ook om onderdelen met gegoten behuizing, hoewel die laatste veel betrouwbaarder met lucht dan met water op lekken gecontroleerd kunnen worden.

In principe hebben echter ook alle nat geteste onderdelen een hygiënisch smetteloos oppervlak als het gebruikte testwater smetteloos is, dus voldoet aan de Duitse drinkwaterverordening, en bovendien geen Pseudomonas aeruginosa bevat. Deze en andere vereisten heeft de VDMA AK Hygiene al ongeveer 10 jaar geleden uitgewerkt voor zijn leden, ook in de regelgeving staan belangrijke aanwijzingen voor fabrikanten: voor drukverhoginginstallaties bijv. in de DVGW W 551-7 (M), voor watermeters in de twin nr. 10 en 11 en voor alle andere componenten in de DVGW W 551-4 (A).

Reges Treiben im Flur eines Krankenhauses

In ziekenhuizen is Pseudomonas aeruginosa de op een na grootste veroorzaker van longontstekingen, de op twee na grootste veroorzaker van urineweginfecties en de achtste oorzaak van bloedvergiftigingen.

Pseudomonas aeruginosa in gezondheidsinstellingen

Pseudomonas aeruginosa is volgens de Duitse drinkwaterverordening (TrinkwV) geen parameter voor een routinematig onderzoek van drinkwater zolang dat niet gebotteld wordt. Pseudomonas aeruginosa veroorzaakt namelijk geen gevaar voor de volksgezondheid. Sinds 2006 en hernieuwd in 2017 is er echter een advies van de Duitse federale dienst voor milieu na een hoorzitting in de drinkwatercommissie, met name dat in ziekenhuizen en in andere medische en verzorgingsinstellingen ook met deze parameter rekening gehouden moet worden.

Vooral de Duitse vereniging voor ziekenhuishygiëne (Deutsche Gesellschaft für Krankenhaushygiene, DGKH) met prof. dr. dr. h.c. med. Martin Exner wees steeds nadrukkelijk op het belang van Pseudomonas aeruginosa als in water overdraagbare ziekteverwekker, vooral bij zogenoemde ‘nosocomiale infecties’, ziekenhuisinfecties dus. Pseudomonas aeruginosa is in die instellingen weliswaar de op een na vaakste veroorzaker van longontstekingen, de op twee na vaakste van urineweginfecties en de achtste voor bloedvergiftigingen, met in Duitsland ca. 7.500 doden per jaar en bijgevolg aanzienlijk meer dan de ontstellende 3000 slachtoffers door legionella.

Hoe verspreidt de bacterie Pseudomonas aeruginosa zich?

Pseudomonas aeruginosa is weinig veeleisend inzake voedingsstoffen, waardoor de bacterie zich zonder problemen ook thuisvoelt op pas geproduceerde oppervlakken. Daarvoor heeft ze echter water nodig. Voorts vormt ze een uitstekende biofilm, waarin ze prima beschermd is tegen uitdroging, ons immuunsysteem en chemische desinfectiemiddelen. Zo kan Pseudomonas aeruginosa voorkomen in sifons, zeep of waterverzachterinstallaties, zelfs bij chemische desinfectie. Bovendien vermenigvuldigt ze zich razendsnel. Al na 20 minuten verdubbelt ze in aantal, terwijl legionella daarvoor twee tot vier uur nodig heeft. Voorts kan ze zich voortbewegen en ook afdichtingen omzeilen. Dat verklaart waarom drinkwaterinstallaties ook via zelden gebruikte aftappunten en tegen de stroomrichting besmet kunnen worden. In tegenstelling tot legionella kan Pseudomonas aeruginosa indien nodig ook zonder zuurstof ademen.

Bacterie Vermenigvuldigingstijd Theoretisch aantal na 6 uur vermenigvuldiging Legionella spec 120 tot 240 min. (2 tot 4 uur) 6 bacterie XY 60 min. (1 uur) 64 Pseudomonas aeruginosa 20 min. (0,3 uur) 262.144 E.coli 20 min. (0,3 uur) 262.144

De extreem hoge vermenigvuldigingssnelheid en de voorliefde voor koud drinkwater maakt Pseudomonas aeruginosa zo gevaarlijk voor de drinkwaterhygiëne in gezondheidsinstellingen en kinderdagverblijven en toont aan waarom deze bacterie zo moeilijk te bestrijden is.

Renovatiemaatregelen & controles voor vrijgave

De grootste zwakke plek van de ziekteverwekker: Pseudomonas aeruginosa is aanzienlijk gevoeliger voor temperatuur dan legionella: al bij een temperatuur van ca. 45 °C wordt hij gedood. Ter vergelijking: bij legionella volstaan 3 minuten 70 °C om de bacterie te doden, bij 60 °C al ca. 30 minuten! Pseudomonas aeruginosa is meestal een bacterie in koud drinkwater zolang het warme water minstens 45 °C is. Als de temperaturen echter lager liggen, zoals het geval is bij kleine doorstroomverwarmers, kan ook het warm water een probleem vormen. Voorts is deze bacterie weinig bestand tegen concurrentie en heeft daarom in oudere drinkwaterinstallaties problemen om zich te vestigen.

Met het oog daarop is het duidelijk dat bij renovatie thermische desinfectie in combinatie met een gegarandeerd reglementair gebruik de ideale werkwijze is.

Chemische desinfectie baat weinig, aangezien Pseudomonas aeruginosa zich in de biofilm verstopt. Zelfs ons immuunsysteem is hiertegen niet opgewassen. Deze bacterie vestigt zich ook graag op afdichtingen, die chemische desinfectiemiddelen door de stroming nauwelijks kunnen bereiken. Hoge temperaturen echter dringen door tot in elke biofilm en elk spleetje in de drinkwaterinstallatie, alleen al door de warmtegeleiding van de materialen.

Bij een nieuw opgerichte verpleegafdeling in Mittelrhein werd de drinkwaterinstallatie nog voor de ingebruikname volledig gedemonteerd omdat chemische desinfectie ondoeltreffend was. Deze doodt weliswaar de bacteriën in de waterfase, maar niet altijd oppervlakken en in de biofilm. Dat is de verklaring van herhaaldelijke besmettingen. Na elke renovatie moet de chemische desinfectie uitgeschakeld worden. Als niet alle bacteriën in de biofilm gedood werden, vermenigvuldigen ze zich vanuit deze oppervlakken opnieuw in het water.

Daarom zijn volgens DVGW W 551-2 ook drie ‘controles voor vrijgave’ na elk type sanering nodig: na 2, 6 en 12 weken.

Pas na twaalf weken kan men dus concluderen of de sanering geslaagd is, voordien niet. Daarmee moet absoluut rekening gehouden worden.

In tegenstelling tot andere microbiologische saneringen moet altijd eerst het besmette onderdeel gevonden worden en vervolgens gesaneerd of vervangen. Het is echter absoluut niet eenvoudig om een koudwaterinstallatie volledig thermisch te desinfecteren. Daartoe moet vaststaan dat alle componenten voldoende temperatuurbestendig zijn, aangezien ze ontworpen werden voor gebruik in koud water.

Vereist is dus een combinatie van een temperatuurverhoging met een hogere watervervanging via alle aftappunten. In vergelijking met een sanering bij legionella moet de aanpak bovendien veel systematischer zijn, aangezien deze bacterie zich uitermate snel vermenigvuldigt. Na de sanering is er in het koude water namelijk geen verdere ondersteuning meer door hoge temperaturen. Wat wordt daarmee bedoeld? Bij een sanering in geval van legionella wordt na de thermische desinfectie het warme water gebruikt met een hygiënisch veilige temperatuur van 60/55 °C, die ook tijdens de werking 'desinfecterend' blijft. Deze bescherming is er na de thermische desinfectie in het koude water bij Pseudomonas aeruginosa echter niet. Als niet echt alle bacteriën gedood werden, vermenigvuldigen deze zich in het koude water opnieuw.

Samenvatting

Gelukkig kan men Pseudomonas aeruginosa vermijden door hygiënisch geschikte producten, door net te werken en door een onmiddellijke reglementaire werking na het vullen van de drinkwaterinstallatie. Als er echter een besmetting is, moet de hulp ingeroepen worden van specialisten, die al met succes enkele objecten hebben gesaneerd. Eigen pogingen duren vaak te lang en worden daardoor duur.

SCHELL-watermanagementsysteem SWS

Om Pseudomonas aeruginosa uit de installatie te houden, is een regelmatige waterverversing via alle aftappunten nodig. Met een watermanagementsysteem zoals SWS van SCHELL kan het reglementaire gebruik voor alle aftappunten worden gesimuleerd. Bij een sanering kunnen met SWS thermische disinfecties optimaal gepland en uitgevoerd worden.

 

Aansluitende thema’s