Hoe installatie met T-stukken weer de eerste keuze werd

Installatie met T-stukken is altijd een algemeen erkende regel van de techniek gebleven. Toch werd deze werkwijze meer dan 10 jaar geleden vooral in gezondheidsinstellingen grotendeels vervangen door serie- of ringinstallaties met venturi-inzetstukken. Ten onrechte, zoals we vandaag weten en zoals bevestigd wordt door een nieuwe vergelijkende analyse van de verschillende installatietypes.

Een bocht maken is niet altijd eenvoudig. Nog moeilijker zijn bochten van 180°. Toch gebeurt dat al ongeveer drie jaar voor het verloop van leidingen en krijgt dit steeds meer aandacht. Een van de achterliggende redenen is dat er al meer dan 10 jaar problemen optreden met legionella in koud (PWC) en warm (PWH) drinkwater. De oorzaken zijn voldoende bekend: het gebouwomhulsel werd in die periode steeds dichter, tegelijk werden de installaties steeds complexer en kwamen er meer aftappunten, terwijl het aantal gebruikers gelijk bleef. Hoog tijd om hier even bij stil te staan en de situatie te analyseren. Wat is onvermijdelijk en welk probleem creëren we zelf? Als antwoord daarop keert de sector terug naar zijn wortels en zijn de meeste installaties ondertussen met T-stukken, ook in gezondheidsinstellingen. Daarbij wordt alleen voor zelden gebruikte, maar onvermijdelijke aftappunten serie- of ringinstallatie toegepast.

Daaruit volgt dat voor het behoud van de waterkwaliteit ook watervervanging via alle aftappunten nodig is. Gevaar voor de drinkwaterhygiëne vormen ongebruikte aftappunten, aangezien die een hygiënisch onaanvaardbare dode leiding zijn. Deze dode leiding loopt ook bij serie- en ringinstallaties onvermijdelijk van de doorlopende muurplaat tot de uitloop uit het aftappunt.

Onderstaande tabellen verduidelijken het probleem. In het geteste schoolrestaurant was er ondanks een spoelvolume van 300 m³ gedurende twee weken enkel via de spoelstations een te hoog aantal kolonies bij de aftappunten, waardoor de oplevering werd geweigerd.

Slechts na de volgens de normen vereiste watervervanging bij elk aftappunt waren de resultaten naar wens en kon de installatie met succes worden opgeleverd:

Met het oog hierop vragen steeds meer ontwerpers en vaklui zich af waarom ze dure en vaak ook hydraulisch uiterst moeilijke leidingen moeten gebruiken, terwijl het probleem van de dode leiding van de wandschijf tot de uitloop bij de aftrappunten ook met spoelstations niet opgelost wordt.

Installaties met T-stukken als algemeen erkende regel van de techniek

Installaties met T-stukken hebben hun belang als algemeen erkende regel van de techniek nooit verloren, hoewel dat op basis van oude vakartikelen misschien zo lijkt. Deze opvatting wordt bevestigd door de regelgeving en de installaties in de praktijk. Ontwerpers en vaklui zijn nog steeds voorstander van een dergelijk verloop van de leidingen met een duidelijk stroomtraject, beperkt watervolume, beperkte drukverliezen en vooral beperkte oppervlakken. Een zo beperkt mogelijk oppervlak minimaliseert niet alleen het kolonisatiegebied voor bacteriën, maar neemt ook minder warmte op (PWC) en geeft minder warmte af (PWH). Het is dan ook een van de belangrijkste passieve maatregelen voor de bescherming van koud drinkwater tegen opwarming en bijgevolg tegen een buitensporige vermenigvuldiging van legionella. Voorts moet zoveel mogelijk circulerend drinkwater in voorwanden en direct tot elk aftappunt vermeden worden. Dat laatste was eveneens een vergissing, die te warme en besmette kranen veroorzaakte. Circulerend warm drinkwater vormt in voorwanden een principieel te vermijden en door de regelgeving niet vermeld risico voor de opwarming van koud water en kranen. Het kan veilig en zonder al te veel bouwkundige inspanningen vermeden worden door de nog steeds geldige regel voor ‘maximaal 3 liter’ (DVGW W 551 en DIN 1988-200). Een voorbeeld: 10 meter van een buis met een diameter van 15 mm bevat een volume van slechts 1,5 l en kan met een kraan van 4,2 l/min hygiënisch en veilig gebruikt worden.

Samenvatting

Het is bijgevolg de moeite om ogenschijnlijk gangbare installatietypes vanuit hygiënisch oogpunt nogmaals nauwkeurig te onderzoeken. Zelden gebruikte, maar onvermijdelijke aftappunten kunnen in de toekomst weliswaar nog geïntegreerd worden met serie- of ringinstallatie, maar dan wel met inzicht.