Ochrona przed oparzeniem w publicznych pomieszczeniach sanitarnych: Normy, obowiązki i rozwiązania

Zagrożenia ze strony gorącej wody są często lekceważone, pomimo że nawet już stosunkowo niskie temperatury mogą spowodować urazy skóry. Bardzo wysokie temperatury mogą w przypadku wrażliwych osób spowodować ciężkie poparzenia, w skrajnych przypadkach ze skutkiem śmiertelnym. Zwłaszcza w szkołach, przedszkolach, domach opieki oraz szpitalach niezawodna ochrona przed poparzeniem ma kluczowe znaczenie dla zapobiegania wypadkom. W normie DIN EN 806-2, rozdział 9.3.2 można znaleźć uwagi na ten temat. Nawet jeżeli normy wymagają osobnego uzgodnienia, a więc stanowią jedynie zalecenie, ochrona przed oparzeniem w tego rodzaju obiektach stanowi obowiązek zapewnienia bezpieczeństwa użytkowania spoczywający na administratorze. Niniejszy artykuł zawiera przegląd najważniejszych faktów oraz przepisów technicznych i prawnych dotyczących ochrony przed oparzeniami w publicznych pomieszczeniach sanitarnych.

Dlaczego ochrona przed oparzeniem jest tak ważna?

Gorąca woda o temperaturze 60°C w instalacji wody pitnej jest wymagana, aby zapobiec nadmiernemu namnażaniu się bakterii Legionelli oraz zapewnić wymaganą jakość wody pitnej – jednocześnie wysokie temperatury stanowią poważne zagrożenie. Oprócz ryzyka poparzenia skóry z powodu kontaktu z gorącą wodą może dojść również do obrażeń wtórnych, takich jak upadek na skutek reakcji ucieczki. Jest to częsty przypadek przede wszystkim podczas kąpieli pod prysznicem. Ochrona przed oparzeniem, np. w postaci armatury termostatycznej lub baterii mieszających z ogranicznikiem temperatury, chroni przed tego rodzaju zagrożeniami.

Najważniejsze normy dotyczące ochrony przed oparzeniem

Normy i przepisy techniczne dotyczące tematu oparzeń:

• DIN EN 806-2 (Przepisy techniczne dla instalacji wody pitnej – Część 2: Projektowanie, rozdział 9.3.2) zaleca, by systemy podgrzewania wody pitnej były zaprojektowane w taki sposób,„że ryzyko oparzenia jest niskie“.
• Norma wyjaśnia również:„W punktach poboru wymagających szczególnego uwzględnienia temperatury wypływu, takich jak w szpitale, szkoły, domy spokojnej starości […] w celu zapobieżenia ryzyku oparzenia zastosowanie termostatycznych zaworów mieszających lub baterii z ogranicznikiem maksymalnej temperatury. Zalecana jest maksymalna temperatura 43°C. W natryskach, itp. w przedszkolach i specjalnych obszarach domów opieki należy zapewnić, aby temperatura nie przekraczała 38°C.”

Dalsze odniesienia dotyczące ochrony przed oparzeniami można znaleźć w

• DVGW W551 rozdział 5.5.1: „Powinna być stosowana wyłącznie armatura czerpalna z pojedynczymi zabezpieczeniami i tam, gdzie jest to wymagane, z ochroną przed oparzeniem”.“
• Oraz w DIN 1988-200 („Przepisy techniczne dla miejsc pracy“ ASR A 4.1 Pomieszczenia sanitarne“):„Wolno stosować wyłącznie armaturę czerpalną z pojedynczymi zabezpieczeniami i tam, gdzie jest to wymagane, z ochroną przed oparzeniem.“

Głównym celem wszystkich przepisów jest minimalizacja ryzyka. Zwroty takie jak „powinna”, „zalecane”, „gdzie jest to wymagane” itp. świadczą o normatywnym, nieobowiązkowym charakterze przepisów technicznych. Przepisy nie przewidują również żadnych konkretnych środków mających na celu realizację ochrony przed poparzeniem. Nie określają one, czy ochrona ma być zapewniona za pomocą środków konstrukcyjnych (termostaty lub mechaniczne ograniczniki temperatury), czy innych środków bezpieczeństwa (zamykane pomieszczenia sanitarne, nadzór przez specjalistyczny personel lub personel pielęgniarski).

Ochrona przed oparzeniem jako część obowiązku zapewnienia bezpieczeństwa użytkowania

Chociaż wspomniane normy są jedynie zaleceniami, administratorzy instalacji wody pitnej oraz pomieszczeń sanitarnych w placówkach publicznych podlegają co do zasady obowiązkowi zapewnienia bezpieczeństwa użytkowania. Obowiązek zapewnienia bezpieczeństwa użytkowania jest centralnym elementem niemieckiego prawa cywilnego i stanowi, że źródła zagrożenia, które mogą pochodzić z obiektu lub obszaru, muszą być wyeliminowane w maksymalnym możliwym stopniu, aby zapobiec szkodom na osobach trzecich. Jeżeli administratorzy nie spełnią z tego obowiązku i dojdzie do szkody, ponoszą oni odpowiedzialność odszkodowawczą. Dla administratorów instalacji wody pitnej lub pomieszczeń sanitarnych oznacza to również, że muszą oni zastosować odpowiednie środki, aby zapobiec szkodom osobowym spowodowanym przez zbyt gorącą wodą. 

Obowiązki dla projektantów i administratorów instalacji wody pitnej

Zgodnie z przepisami projektanci oraz firmy instalacyjne muszą zaprojektować i wykonać system wody pitnej w taki sposób, aby był wolny od wad i bezpieczny w użyciu. Odpowiednie obowiązki projektowe należy rozpatrywać w połączeniu z przepisami projektowymi podanymi w VDI 6023, 4.2. oraz DIN 1988-200, rozdział 8.3. Jeśli w umowie nie ustalono wyraźnie konkretnych cech systemu, musi on być odpowiedni do użytku przewidzianego w umowie lub standardowego przeznaczenia i zgodny z „ogólnie uznanymi zasadami techniki”. Krótko mówiąc: Jeżeli w umowie nie ma wyraźnej specyfikacji dotyczącej ochrony przed oparzeniem - na przykład w specyfikacji lub w opisie budynku - należy ją zainstalować tylko wtedy, gdy jest to wymagane przez przepisy ustawowe, rozporządzenia lub uznane zasady techniki. Dlatego kluczowe znaczenie dla administratorów, projektantów i instalatorów ma wiedza o tym, czy i w jakim zakresie przepisy techniczne określają wymagania dotyczące ochrony przed poparzeniem.

Jeżeli z zaprojektowanego obiektu będą korzystać osoby, które nie są w stanie chronić się przed zagrożeniami związanymi z gorącą wodą, projektanci muszą każdorazowo poinformować klienta lub późniejszego administratora o ochronie przed oparzeniem i zaproponować środki techniczne lub organizacyjne w rozumieniu obowiązku zapewnienia bezpieczeństwa użytkowania. Sposób, w jaki ochrona przed oparzeniem zostanie ostatecznie zrealizowana w ramach obowiązku zapewnienia bezpieczeństwa użytkowania, pozostaje w gestii administratora obiektu. Zaleca się, by udokumentować wynik konsultacji między projektantem a administratorem, aby w przypadku roszczeń odszkodowawczych można było udowodnić, że projektant udzielił niezbędnych informacji na temat ochrony przed oparzeniem.

Profesjonalne badania wody pomimo ochrony przed oparzeniem

Podczas badań na obecność bakterii Legionelli nie należy pobierać próbek wody zmieszanej. Ponieważ w przeciwnym razie nie będzie można przyporządkować wyników do ciepłej lub zimnej wody. Pewne jest również, że: Za mechaniczną lub termostatyczną ochroną przed oparzeniem, woda zmieszana jest zawsze obecna w wylewce, niezależnie od tego, czy ochrona przed oparzeniem jest oddzielnym elementem (termostat na zawór kątowy), czy jest zintegrowana z armaturą sanitarną. W przypadku profesjonalnego badania ochrona ta powinna zostać pominięta. Nie można jednak oczekiwać, że osoba pobierająca próbki wykona te prace montażowe ze względu na ich czasochłonność i odpowiedzialność - zwłaszcza, że często wymagają one posiadania specjalnych narzędzi specyficznych dla danego producenta. Dlatego przed ochroną przed oparzeniem w kierunku przepływu powinien być zawsze zainstalowany zawór do pobierania próbek.

Podsumowanie: Ochrona przed oparzeniem stanowi obowiązek, pomimo braku jednolitych regulacji

Przepisy techniczne dla określonych typów budynków oraz określonych grup użytkowników wyraźnie wymagają środków zapobiegających oparzeniom. Nie podają one jednak konkretnych środków, jakie należy podjąć w celu ochrony przed oparzeniem. Jednocześnie większość przepisów ma charakter jedynie normatywny, tzn. zalecający. Znormalizowane przepisy obowiązują jedynie w kilku niemieckich krajach związkowych i dla wybranych obiektów. Wszyscy administratorzy są jednak prawnie zobowiązani do spełnienia ogólnego obowiązku zapewnienia bezpieczeństwa użytkowania, który obejmuje również bezpieczeństwo pomieszczeń sanitarnych i instalacji wody pitnej w budynku. Zalicza się do tego również ochrona przed oparzeniem. Konstrukcyjne środki bezpieczeństwa są pożądane i zalecane, szczególnie w obszarach, z których korzystają osoby szczególnie narażone. Optymalnym rozwiązaniem jest na przykład armatura termostatyczna z mechanicznym ogranicznikiem maksymalnej temperatury wypływu. Odciąża to personel opiekuńczy i skutecznie zmniejsza ryzyko wypadków. Firma SCHELL oferuje szereg produktów, które zapewniają niezawodną ochronę przed oparzeniem i zostały zaprojektowane specjalnie z myślą o potrzebach wrażliwych grup, takich jak dzieci, seniorzy oraz osoby wymagające opieki.