Artikel_Header_1920x600_THW-Mehrfamilienhaus

Utrzymanie jakości wody pitnej i kontrola obecności bakterii Legionelli w budynkach wielorodzinnych i innych użytkowanych w sposób mieszany nieruchomościach

Czas czytania 8 minut

Budynki wielorodzinne w centrach miast mieszą z reguły zarówno lokale komercyjne, jaki i mieszkania, które posiadają wspólne przyłącze wody pitnej i użytkowane wspólnie odcinki instalacji wody pitnej. Różne sposoby użytkowania przekładają się również na różne wymagania. W przypadku administratorów dużych budynków wielorodzinnych istotne jest przede wszystkim, by uczulili najemców lokali na kwestie utrzymania jakości wody pitnej. Dlatego już w umowach najmu powinien znajdować się zapis nakazujący każdemu najemcy regularną i kompletną wymianę wody. Poniżej ekspert w dziedzinie higieny, dr Peter Arens, podsumowuje wybrane aspekty.

Podczas projektowania instalacji wody pitnej dla budynków wielorodzinnych istotna jest specyfikacja pomieszczeń

Nadal specyfikacja pomieszczeń (por. VDI 3810 strona 2 / VDI 6023 strona 3) to legenda miejska branży sanitarnej, grzewczej i klimatyzacji. Wielu o niej słyszało,ale niewielu ją kiedykolwiek widziało. Jest ona dostępna dla każdego projektanta - nawet jeżeli nie pod tą nazwą - i zawiera wymagania dotyczące pomieszczeń oraz życzenia klienta dotyczące wyposażenia. Zanim jednak zostaną one wpisane, sprawdzane są najpierw ogólne wymagania dotyczące rodzaju i zakresu użytkowania (rys. 1) zgodnie z formularzem VDI zamieszczonym w załączniku A. Te ogólne wymagania mają wpływ na całe wyposażenie transportujące wodę. Mając powyższe na uwadze już w drugiej linijce specyfikacji pomieszczenia powinny być podane godziny i dni użytkowania. W kolejnym wierszu powinna znaleźć się informacja o możliwych przerwach w użytkowaniu, na przykład w obiektach użytkowanych w sposób mieszany, budynkach wielorodzinnych lub szkołach, a w kolejnym zdaniu, czy pomieszczenie mają być dostosowane do potrzeb osób niepełnosprawnych.

W oparciu o te podstawowe pytania rozpoczyna się dialog projektanta z inwestorem budynku wielorodzinnego, który jest doskonałą okazją do rozmowy już na wczesnym etapie o środkach wspomagających utrzymanie jakości wody. Ponieważ w VDI 6023 strona 1 w punkcie „5.3.1 Wymagania minimalne względem treści specyfikacji pomieszczenia“ można przeczytać:

„Należy zapewnić prawidłowy sposób eksploatacji, w przypadku którego co maksymalnie 72 godzinny w każdym miejscu instalacji wody pitnej następuje całkowita wymiana wody. W specyfikacji pomieszczenia należy uwzględnić, że brak wymiany wody przez ponad 72 godziny uważa się za przerwę w użytkowaniu. Należy tego unikać i kompensować to za pomocą środków technicznych i/lub organizacyjnych (patrz VDI 3810 strona 2*VDI 6023 strona 3).”

Instalacje trójnikowe z prostymi odcinkami przepływu zgodnie z rozporządzeniem o jakości wody pitnej z 2023 roku

Nadal w branży można spotkać się z przekonaniem, że do utrzymania jakości wody wystarczy odpowiednie poprowadzenie przewodów rurowych i stacje spłukiwania w krańcowych punktach. Zgodnie z § 10 rozporządzenia o jakości wody pitnej z 2023 roku (TrinkwV) „miejscem zachowania wymagań” jest „wylot z punktów poboru wody pitnej” lub „zabezpieczenie wymagane zgodne z powszechnie przyjętymi zasadami techniki”. To z tego miejsca, a nie stacji spłukiwania, pobiera się próbki wody do wymaganych badań i ich wyniki porównuje z wartościami podanymi w rozporządzeniu o jakości wody pitnej z 2023 roku. Jeżeli na przykład w dużym budynku wielorodzinnym jakiś punkt poboru nie jest używany w wystarczająco intensywnie, nawet przelotowa tarcza ścienna może stworzyć martwy przewód aż do wylotu z punktu poboru. A na temat martwych przewodów w VDI 6023 strona 1 punkt 5.3.8 przyjęto jasne stanowisko: „Niedozwolone są nie tylko przewody obejściowe, w przypadku których nie jest zapewniony przepływ po upływie maksymalnie 72 godzin oraz martwe przewody z zaślepionymi końcami, lecz również nieużywane punkty poboru. Te ostatnie są szczególnie niebezpieczne ze względu na ich połączenie z otoczeniem, ponieważ w sprzyjających okolicznościach mikroorganizmy mogą przedostać się wstecz do instalacji (zakażenie zwrotne).”

Mając powyższe na uwadze należy przyjrzeć się sposobom ułożenia wielu dzisiejszych instalacji. Ponieważ skoro tak czy owak wymagane jest korzystanie z każdego punktu poboru, należ preferować proste odcinki przepływu. Dotyczy to w szczególności instalacji trójnikowych o stosunkowo niedużej zawartości wody i małych powierzchniach. Nieduże powierzchnie chronią zimną wodę pitną pasywnie przed nadmiernym nagrzewaniem. Ponadto instalacje trójnikowe nigdy nie straciły statusu powszechnie przyjętego rozwiązania technicznego.

Dlatego zasadniczo pożądane są rozwiązania indywidualne. I tak na przykład może okazać się konieczne uwzględnienie nieużywanych sezonowo punktów poboru do nawadniania ogrodu. A w przypadku zastosowania małych podgrzewaczy przepływowych projektant musi uwzględnić wyraźnie mniejsze przewody rurowe, ponieważ gotowe do podłączenia urządzenia posiadają przepływ obliczeniowy wynoszący jedynie 0,03 l/min, a więc mniej niż połowę tego co „normalne” punkty poboru (0,07 l/min). Pomijając ten fakt przewody zasilające byłyby przewymiarowane o ponad 50% w stosunku do parametrów małych podgrzewaczy przepływowych.

Różne wymagania w dużych, użytkowanych w mieszany sposób budynkach wielorodzinnych

Handel spożywczy

Na parterze śródmiejskich budynków wielorodzinnych znajdują się często sklepy z produktami pierwszej potrzeby, na przykład sklepy spożywcze. Są one otwarte z reguły przez 6 dni w tygodniu przez ponad 10 godzin, przez co już ze względu na samo regularne użytkowanie można założyć, że jest w nich zapewniona wystarczającą wymiana wody. Szczególne znaczenie ma tutaj jednak higiena rąk: Ponieważ dłonie personelu mają kontakt z opakowanymi i nieopakowanymi produktami spożywczymi. Dlatego należy położyć szczególny nacisk na jasne, przyjazne i przede wszystkim czyste pomieszczenia dla personelu, które zachęcają do dbania o higienę ciała. Bezdotykowa armatura pozwala zminimalizować w tym kontekście ryzyko możliwych zakażeń drobnoustrojami przenoszonymi na dłoniach. Tego typu armatura przyczynia się zatem nie tylko do zwiększenia bezpieczeństwa produktów spożywczych, ale również do zmniejszenia liczby zachorowań personelu.

Pomieszczenia biurowe

W pomieszczeniach biurowych są to toalety dla klientów i personelu, które powinny sprawiać wrażenie nowoczesnych i czystych. Duże, podświetlone na brzegach lustra sprawiają, że nawet małe pomieszczenia wydają się większe i jaśniejsze (rys. 2). Ponieważ również w biurach zdarzają się przerwy w użytkowaniu, na przykład w okresie przerwy świątecznej i noworocznej, wymagane jest podjęcie odpowiednich środków organizacyjnych lub technicznych (VDI 6023 strona 1). Ponieważ nieodpowiednia jakość wody spowodowana przerwą w użytkowaniu może mieć wpływ na instalacje użytkowane przez pozostałych najemców w budynkach wielorodzinnych o mieszanym sposobie użytkowania.

Placówki służby zdrowia

Często w dużych kompleksach wielorodzinnych oprócz aptek znajdują się również gabinety lekarskie. Przykładem mogą być tutaj gabinety ortodontyczne lub centra dializ. W placówkach służby zdrowia często obowiązują wyższe wymagania względem jakości wody. Na przykład woda pitna oprócz badania pod kątem występowania bakterii Legionelli badana jest dodatkowo również pod kątem występowania bakterii Pseudomonas aeruginosa. W tego rodzaju wysoce wrażliwych obiektach może okazać się wskazane aktywne schładzanie wody pitnej, jeżeli pasywne środki są niewystarczające (Przewodnik praktyczny BTGA „Jak utrzymać niską temperaturę zimnej wody”). Ponieważ w niektórych pomieszczeniach praktyk lekarskich muszą być dostępne punkty poboru wody pitnej, pomimo że temperatura pokojowa wynosi w nich stale od 24 do 27°C. W takim przypadku sama wymiana wody do utrzymania temperatury okazuje się niewystarczająca, aby utrzymać odpowiednią jakość wody. Ale nawet przy aktywny chłodzeniu nadal należy zapewnić regularną wymianę wody.

W nowoczesnych gabinetach instaluje się dziś niemalże wyłącznie armaturę elektroniczną, aby wspomóc utrzymanie higieny rąk i wody pitnej. Należy jednak pamiętać, że względów bezpieczeństwa zasilanie prądem i wodą poza godzinami pracy obiektu (na noc, w weekendy, podczas dni wolnych) jest przeważnie wyłączane. Dlatego w czasie spłukiwań antystagnacyjnych należy zapewnić armaturze zasilanie elektryczne a centralny zawór zamykający instalację wody pitnej musi być otwarty – w praktyce nie zawsze się to udaje. System Gospodarowania Wodą SWS firmy SCHELL (rysunek 3) z armaturą chroniącą przed zalaniem SWS (rysunek 4) pozwala na zastosowanie wzajemnie dedykowanych komponentów systemu, które pomagają administratorowi w zapewnieniu wysokiego poziomu bezpieczeństwa eksploatacji, na przykład poprzez badanie pod kątem występowania Legionelli przez właściciela.

Badanie pod kątem występowania Legionelli zgodnie z rozporządzeniem o jakości wody pitnej z roku 2023: Obowiązek właścicieli budynków wielorodzinnych

Rozporządzenie o jakości wody pitnej (TrinkwV) zostało całkowicie zmienione w 2023 roku. Reguluje ono kwestie zapewnienia i monitorowania jakości wody pitnej począwszy od miejsca pozyskiwania wody pitnej przez zakład wodociągowy, aż do punktu przekazania wody pitnej przez administratora użytkownikom – również w budynkach wielorodzinnych. Również w 2023 roku obowiązkowe zapobieganie i zwalczanie bakterii Legionelli jest istotną częścią rozporządzenia o jakości wody pitnej.

Ważne dla administratorów:

  • Obowiązek przeprowadzania kontroli: Duże instalacje, w których powstaje mgła wodna – na przykład pod natryskami – podlegają obowiązkowi kontroli, tak samo jak instalacje wody pitnej w budynkach publicznych, częściowo publicznych i zakładowych.
  • Ocena ryzyka: Ocena ryzyka zastępuję analizę zagrożeń i ma na celu skupienie się podczas modernizacji na istotnych ryzykach. Może się odbywać również bez potwierdzenia Legionelli.
  • Miejsca poboru próbek: Administrator musi zapewnić odpowiednie miejsca poboru próbek.
  • Obowiązek informacyjny: Administrator musi poinformować użytkownika w razie przekroczenia wartości.
  • Nowa techniczna wartość graniczna: Osiągnięcie 100 jednostek tworzących kolonie / 100 ml oznacza teraz konieczność przeprowadzenia oceny ryzyka.

Nowe wartości graniczne dla Legionelli (tabela)

Wcześniej wartość dla Legionelli podana w załączniku 3 część II obowiązywała w budynkach wielorodzinnych dopiero po przekroczeniu 100 jednostek tworzących kolonie (KBE) / 100 ml jako wartość progowa dla wdrożenia określonej procedury (obecnie nazywanej oceną ryzyka). Obecnie wystarczy 100 KBE / 100 ml, aby była ona wymagana. Obejmuje ona między innymi sporządzenie oceny ryzyka zgodnie z § 51 i podjęcie działań mających na celu ochronę zdrowia użytkowników. Jedną z możliwości jest na przykład zastosowanie filtrów sterylnych w krańcowych punktach. Sama kwestia Legionelli nie wydaje się jakimś znaczącym zaostrzeniem przepisów. Jest nim jednak. Wynika to z faktu, że Legionella jest często wykrywana w laboratorium w milimetrowej badanej objętości, ale nie w przefiltrowanej próbce o objętości na przykład 80 ml, pomimo że można by się przecież spodziewać tutaj 80-razy więcej bakterii Legionelli. Istnieją różnego tego przyczyny, począwszy od przypadkowego wykrycia bakterii Legionelli podczas badania aż po przerost bakterii Legionelli przez towarzyszącą florę wody pitnej, przez co nie jest możliwe potwierdzenie obecności kultur w przefiltrowanej próbce. Aby móc lepiej zweryfikować statystycznie skutki tego zaostrzenia, Ministerstwo Środowiska opracowało nowe wymagania (Monitor Federalnego Ministerstwa Zdrowia 2023, str. 218): Wraz z wejściem w życie nowych wartości progowych w ramach badania pod kątem występowania Legionelli należy potwierdzić w laboratorium obecność co najmniej trzech kolonii Legionella spec., aby było to traktowane jako przekroczenie. Nie jest zatem wymagane pobieranie większej ilości kosztownych próbek, lecz zwiększa się jedynie umiarkowanie koszt badania w laboratorium ze względu na dodatkowe czynności i innych sposób analizy.

Podsumowanie

Utrzymanie jakości wody pitnej w dużych budynkach wielorodzinnych i nieruchomościach o mieszanym sposobie użytkowania jest możliwie jedynie pod warunkiem dokładnej znajomości i przestrzegania pewnych zasad przez właściciela i wszystkich najemców. Ponieważ w ogóle nieużytkowane lub użytkowane w niedostatecznym stopniu odcinki instalacji wody pitnej mogą mieć wpływ na inne odcinki instalacji w budynku, w których są na przykład sprzedawane artykuły spożywcze lub przyjmowani pacjenci. Dlatego tak ważne jest, by w pierwszej kolejności projektant doradził inwestorowi w tym zakresie, a następnie obowiązek regularnej i kompletnej wymiany wody został wpisany w umowę najmu. Wyczulenie na wspomniane kwestie to pierwszy, ważny krok, który jednak nie jest w stanie zastąpić środków technicznych i/lub organizacyjnych mających na celu zapewnienie wymiany wody we wszystkich punktach jej poboru.
Autor: dr Peter Arens, ekspert w dziedzinie higieny wody pitnej w firmie SCHELL

Masz pytania na temat produktów i rozwiązań firmy SCHELL pomagających w utrzymaniu jakości wody pitnej w budynkach wielolokalowych i wielorodzinnych? Zachęcamy do kontaktu z nami poprzez serwis firmy SCHELL.

 

Powiązane tematy

Baterie natryskowe - Armatury umywalkowe - Higiena użytkowników

Armatura firmy SCHELL zapewnia ochronę w szpitalach

Pracownicy szpitali odpowiadają często za opiekę nad tysiącami pacjentów rocznie. Armatura firmy SCHELL doskonale nadaje się do codziennego użytkowania przez profesjonalnych użytkowników we...

Więcej