Artikel_Header_1920x600_Trinkwasser-Installation_2

Zapobieganie Legionelli: Porady projektowe, jak zapobiec Legionelli

Czas czytania 6 minut

W jaki sposób można chronić domową instalację wody pitnej przed Legionellą? Jakie rozwiązania są dostępne do efektywnej eksploatacji i utrzymania jakości wody pitnej? Dr Peter Arens, ekspert w dziedzinie higieny w firmie SCHELL i Markus Mohr, specjalista ds. projektowania i instalacji podają w wywiadzie porady dla projektantów, na co powinni oni zwrócić uwagę w kwestii higieny wody pitnej.

Artikel_Bild_half-width_600x300_Trinkwasser-Installation_4

Jakie wymagania należy spełnić w celu zapewnienia prawidłowej eksploatacji instalacji wody pitnej?

Dr Peter Arens: Najważniejsze wymagania wynikają z § 17 rozporządzenia o jakości wody pitnej: Administratorzy budynków muszą zapewnić regularną wymianę wody we wszystkich punktach poboru, w miarę możliwości poprzez korzystanie z nich. W przypadku przerw w użytkowaniu dłuższych niż 72 godziny wymagana jest ręczna lub automatyczna wymiana wody, aby zapewnić utrzymanie jakości wody pitnej. Dwa kolejne wymogi dla zapewnienia prawidłowej jakości wody pitnej to: Temperatura zimnej wody pitnej nie może przekraczać trwale 25 stopni (PWC ≤ 25°C), a temperatura ciepłej wody pitnej musi wynosić co najmniej 55 stopni (PWH ≥ 55°C).

Jakie zasady obowiązują podczas projektowania, aby zapewnić możliwie jak największe bezpieczeństwo instalacji wody pitnej?

Dr Peter Arens: Już na etapie projektowania i montażu instalacje wody pitnej muszą mieć zgodnie z VDI 6023 strona 1 możliwie jak najmniejszą zawartość wody, a więc być możliwie jak najbardziej ‚odchudzone‘. Tylko w ten sposób podczas późniejszej eksploatacji można zapewnić częstą wymianę wody we wszystkich punktach poboru bez konieczności stosowania specjalnych środków. Ponieważ i tak ze względów higienicznych wymagana jest zgodnie z przepisami wymiana wody we wszystkich punktach poboru, zalecam wybór instalacji trójnikowej i zaprojektowanie w ten sposób możliwie jak najmniejszej liczby punktów poboru. Pozwala to znacznie obniżyć koszty inwestycji. Ponadto ze względów energetycznych należy przyjrzeć się instalacjom typu „pierścień w pierścień”. W porównaniu do instalacji trójnikowych lub szeregowych mają one dwa razy większą powierzchnię, na której występują możliwe do uniknięcia straty ciepła oraz które jednocześnie powodują krytyczne podgrzewanie zimnej wody. Skutkiem są często niewłaściwe ilości wody spłukującej. Celem jest zatem: możliwie jak najmniejsza zawartość wody w celu zapewnienia dużej wymiany wody podczas normalnej eksploatacji oraz ze względów energetycznych i higienicznych możliwe jak najmniejsza powierzchnia. W ten sposób udaje się pogodzić od samego początku higienę wody pitnej z oszczędnością energii i wody – również podczas spłukiwań antystagnacyjnych z powodu przerw w eksploatacji.

Przy użyciu jakich środków administrator może zapewnić utrzymanie jakości wody pitnej?

Dr Peter Arens: Idealnym rozwiązaniem są oddzielne kanały na przewody ciepłe i zimne – to wymóg o wiele zbyt rzadko kierowany w stronę architektów przez zleceniodawców, którzy na tym etapie nie myślą jeszcze o kosztach eksploatacji. Tylko w ten sposób w gorące letnie dni można zapewnić wymagane maks. 25 stopni w przewodach zimnej wody bez aktywnych środków chłodzących. Pożądany jest również możliwie na jak najwcześniejszym etapie dialog pomiędzy zleceniodawcą i projektantem, aby projektant wiedział w jakich strefach budynku należy liczyć się z przerwami w użytkowaniu. Projektant może wówczas od razu opracować plany spłukiwania i zapisać je w dzienniku eksploatacji. Ponieważ przy podejmowaniu decyzji, jakie produkty mają zostać użyte, należy mieć zawsze na uwadze również koszty eksploatacji. I pod tym względem spłukiwanie automatyczne okazują się efektywniejsze od ręcznego, dzięki czemu koszty zakupu szybko się amortyzują.

Artikel_Bild_half-width_600x300_Trinkwasser-Installation_5

Markus Mohr: Niestety te faktycznie niezbędne i pożądane konsultacje, wymagane również zgodnie z VDI 6023, rzadko w praktyce mają miejsce. Dość często spotykam się z sytuacją, że sposób użytkowania budynku nie odpowiada temu założonemu w projekcie.

Pana zdaniem, jakie są największe braki informacyjne po stronie inwestorów?

Markus Mohr: Co prawda spotykam się zasadniczo z wyczuleniem na kwestię higieny wody pitnej wśród wszystkich zaangażowanych w proces inwestycyjny osób. Lecz normy techniczne wskazują tylko przybliżone ramy sposobu realizacji i przedstawiają jedynie cele. Jak je osiągnąć, pozostaje w dużej mierze w gestii inwestorów. Z tego powodu zauważam często rozbieżność pomiędzy obowiązującymi normami, a adekwatną i sensowną realizacją. Oprócz tego wielu inwestorów widzi na początku jedynie koszty inwestycji i dlatego nie decyduje się na elektroniczną armaturę pozwalającą na gospodarowanie wodą. Możliwość zaoszczędzenia, dzięki armaturze sterowanej elektronicznie nawet do 70% wody w porównaniu do standardowej jednouchwytowej armatury z mieszaczem i pomimo tego utrzymanie jakości wody pitnej, jest często nieznana. Mści się to w późniejszym czasie w postaci trwałych wysokich kosztów ręcznego spłukiwania , podczas gdy nieco wyższe na początku koszty inwestycji w System Gospodarowania Wodą, który pozwala na automatyczne spłukiwanie antystagnacyjne, trzeba ponieść tylko raz i szybko się zwracają. Podczas bieżącej eksploatacji często źle zrozumiane koncepcje oszczędności energii i wody wpływają negatywnie na jakość wody pitnej. Dochodzi przez to do czasowego obniżenia temperatury PWH oraz do używania zbyt małych ilości wody spłukującej w zbyt dużych odstępach czasu. W przypadku spłukiwania ręcznego często nie udaje się uzyskać wymaganego natężenia przepływu, ponieważ brakuje pracowników, którzy mogliby otworzyć wymaganą liczbę armatury jednocześnie.

Artikel_Bild_full-width_1200x676_Trinkwasser-Installation_6

Jak udaje się uświadomić inwestorów w kwestii higieny wody pitnej?

Markus Mohr: Poprzez bliski kontakt i doradztwo staram się już na etapie projektu przekonać inwestorów do Systemu Gospodarowania Wodą. Pokazuję, jak automatyczne spłukiwanie za pomocą Systemu Gospodarowania Wodą SWS firmy SCHELL działa w każdym punkcie poboru, zgodnie z wymaganiami VDI 6023. I wyjaśniam, jak armatura sterowana elektronicznie umożliwia ekonomiczną i higieniczną eksploatację instalacji wody pitnej. Następnie już na budowie udzielam przydatnych porad. Na koniec wykwalifikowany instalator już na miejscu wspólnie z klientem uruchamia System Zarządzania Wodą.

Według Pana doświadczeń w praktyce, jakie błędy najczęściej skutkują krytycznym namnażaniem się Legionelli?

Markus Mohr: Przyczyny błędów są różnorakie. Często przyczyny są prozaiczne, np. armatura w pomieszczeniu gospodarczym, której nikt nie spłukuje ręcznie, bo ktoś zastawił ją wózkiem do sprzątania lub nieużywany natrysk w pracowniczej szatni, bo pracownicy są trzy tygodnie na urlopie. Wystarczy wyobrazić sobie armaturę umywalkową w sali lekcyjnej, która jest nieużywana podczas wakacji. Stagnacja z powodu nieużywanych punktów poboru oraz brak wymiany wody – a więc brak „prawidłowej eksploatacji” – oraz krytyczne temperatury to główne przyczyny krytycznego namnażania się Legionelli.

Dr Peter Arens: Za pomocą czujników temperatury Facility Manager może odpowiednio wcześnie rozpoznać zdalnie odchylenia od właściwej temperatury PWC i PWH. Dzięki temu może na czas zareagować. W przyszłości czysto reaktywne podejście do zapobiegania Legionelli ma zostać zastąpione przez podejście prewencyjne w postaci planu bezpieczeństwa wody przedstawionego przez UBA już w 2020 roku. Ma to na celu ochronę użytkowników, a także pozwala uchronić administratorów przed wysokimi kosztami analizy zagrożeń, która wymaga sprawdzenia całej instalacji pod kątem zgodności z powszechnie obowiązującymi zasadami technicznymi.

Wielu inwestorów w celu utrzymania jakości wody pitnej stawia na stacje spłukiwania. Jakie jest Pana zdanie na ten temat?

Dr Peter Arens: Moim zdaniem stacje spłukiwania są dziś zbędne, ponieważ i tak trzeba przeprowadzać wymianę wody w każdym miejscu poboru i instalacje trójnikowe, a w szczególnych przypadkach przewody szeregowe, stanowią pierwszy wybór. Ponadto stacje spłukiwania są znacznie droższe od jednego czy dwóch sztuk armatury o porównywalnym przepływie i wymagają dodatkowo przyłącza wodno-kanalizacyjnego. Zaoszczędzoną na kosztach inwestycji i instalacji kwotę można zainwestować w System Gospodarowania Wodą, który trwale obniża koszty eksploatacji.

Markus Mohr: W przypadku stacji spłukiwania wszystkie przyłącza muszą być zapętlone. Wydłuża się przez to często sieć przewodów i zwiększa niepotrzebnie powierzchnię rur. Rosną przez to nie tylko koszty materiałów i montażu, lecz również objętość spłukiwania. Spłukiwanie końcowe na istniejącej armaturze oraz spłuczce zbiornikowej MONTUS Flow, sterowane centralnie za pomocą Systemu Gospodarowania Wodą SWS firmy SCHELL pozwala na odchudzenie instalacji przy użyciu systemu dla wszystkich miejsc poboru. Facility Manager posługuje się zatem jednym jedynym systemem, na którym się zna. Nie potrzebuje on żadnych dodatkowych urządzeń do dokonywania ustawień, a podgląd wszystkich istotnych parametrów jest możliwy w jednym interfejsie.

Podsumowując, jakich wskazówek udzieliłby Pan projektantom w zakresie projektowania bezpiecznej instalacji wody pitnej?

Dr Peter Arens: Projektant od samego początku powinien prowadzić dialog z inwestorem. Specyfikacja pomieszczenia zgodnie z VDI 3810 strona 2/VDI 6023 strona 3 to odpowiednie narzędzie do ustrukturyzowania rozmowy, aby dowiedzieć się więcej o życzeniach dotyczących wyposażenia oraz ewentualnych przerwach w użytkowaniu. W oparciu o te dane może on przedstawić ofertę łącznie z planami spłukiwania. Powinien on również uwzględnić w swojej ofercie punkty poboru próbek, gdyż nakazuje to rozporządzenie o jakości wody pitnej, a wielu inwestorów o tym nie wie. Jego oferta powinna zatem obejmować nie tylko funkcjonalną instalację wody pitnej, lecz również istotne wskazówki dotyczące higienicznej eksploatacji.

Markus Mohr: Mogę to tylko potwierdzić: Oferta powinna bezwzględnie uwzględniać koszty bieżącej eksploatacji, aby instalację wody pitnej można było użytkować zgodnie z wymaganiami higienicznymi oraz w efektywny i ekonomiczny sposób.