İçme suyu numunesi alma: Sıkça sorulan sorular ve hatalar

Uygulamada, 2023 İçme Suyu Yönetmeliği uyarınca içme suyundan yasal olarak alınması gereken numuneler sırasında zaman zaman hatalar meydana gelmektedir. Bu da güvenilir olmayan laboratuvar sonuçlarına ve dolayısıyla potansiyel olarak fark edilmeyen bir sağlık riskine yol açmaktadır. Bir içme suyu analizinin anlamlı ve güvenilir sonuçlar vermesini sağlamak için, içme suyu numunesi alırken bazı tipik hatalardan kaçınmak önemlidir.

İçme Suyu Yönetmeliği 2023'e göre, içme suyu tesislerinin işletmecileri, ticari veya kamusal faaliyetlerde bulunmaları halinde düzenli içme suyu testleri yapmakla yükümlüdür. Bu farklı faaliyetlerin tanımı İçme Suyu Yönetmeliği Bölüm 2'de bulabilirsiniz. Bu, içme suyunda potansiyel patojenlerin olup olmadığının veya diğer mikrobiyolojik ve kimyasal parametreler için belirlenen sınır değerlerin aşılıp aşılmadığının kontrol edilmesini içerir. Burada içme suyu numunesi alımında sıkça sorulan sorulara ve hatalara genel bir bakış bulacaksınız.

İçme suyu numunesini kimler alabilir?

İçme Suyu Yönetmeliği 2023, “numune alma da dahil olmak üzere içme suyunun gerekli analizlerinin […] yalnızca yetkili test kuruluşları tarafından yapılabileceğini” öngörmektedir (İçme Suyu Yönetmeliği bölüm 39 paragraf 1). Bu nedenle içme suyunun analiz edilmesi veya numune alınması emri asla tesisatçılara veya diğer hizmet sağlayıcılara verilmemeli ve hatta işletmecinin kendisi tarafından gerçekleştirilmemelidir. Bu tür numunelere izin verilmez. Sadece akredite test merkezlerinin içme suyu numunesi almasına izin verilir.

İçme suyu numunesi nereden alınır?

Hijyen uzmanları arasında en çok hatanın laboratuvarda değil içme suyu numunesi alma sırasında yapıldığı yaygın bir söylemdir. Bu nedenle, içme suyu tesisatındaki numune alım noktalarının seçimi, içme suyu analiz sonuçlarının geçerliliği için profesyonel numune alma prosedürü kadar önemlidir. İçme Suyu Yönetmeliğine göre, “Lejyonella” parametresi hariç olmak üzere, numuneler musluk çıkış noktalarından alınmalıdır. Lejyonella testi yapılırken, mekanik veya termostatik haşlanmaya karşı koruması olan binalarda, örneğin huzurevleri ve kreşlerde, karışık su numunesi alınmasını önlemek için bir numune alma valfi kullanılmalıdır.

Lejyonella için sistemik testler için özel numune alma valfleri de tavsiye edilmektedir. Uygun numune alma noktalarının kesin tanımı hijyenik ve teknik açıdan yetkin uzman planlamacılar, uzman tüccarlar veya uzmanlar tarafından yapılmalıdır.

İçme suyu numunesi alınırken nelere izin verilmez?

Tatil veya taşınma nedeniyle kullanılmayan dairelerden rutin olarak tekrar tekrar örnek alınmaktadır. Ancak bu prosedür yüksek takip maliyetleri ile ilişkilidir. Ayrıca, bu daire numune alma noktası olarak belirlenmiş olsa bile, 2023 İçme Suyu Yönetmeliği'nin test hedefiyle çelişmektedir. Bu durumlarda içme suyu numunesi almak için önceden belirlenmiş bir "alternatif nokta" kullanmak mantıklıdır. Federal Çevre Ajansı şöyle açıklıyor: “Numune alma işlemi, içme suyu tesisatı amaçlandığı gibi çalışırken gerçekleştirilir. Numune almadan önce sıcak su deposu sıcaklığının geçici olarak artırılması, içme suyu tesisatının yıkanması veya dezenfekte edilmesi, İçme Suyu Yönetmeliği uyarınca testin koruyucu amacına kasıtlı olarak aykırıdır.” Bu, bir tesisin kullanılmayan alanlarından numune alınmaması gerektiğini ve içme suyu analizinin test sonucu üzerinde etkisi olan tüm “özel önlemlerin”, özellikle de bulguları “süsleyecek” olanların yasak olduğunu açıkça vurgulamaktadır. Ancak bunun tersine, örneğin bir su yönetim sistemi kullanılarak yapılan tüm manuel veya otomatik su değişikliklerine, örneğin her zaman gerçek operasyondan önce sabah 6.00'da yapılıyorsa, içme suyu numunesi alınmadan önce izin verildiği anlamına da gelir.

Küçük sistemlerde de içme suyu analizi yapılması gerekiyor mu?

İçme Suyu Yönetmeliği 2023, küçük sistemler için içme suyu analizi yapılmasını şart koşmamaktadır. Ancak Robert Koch Enstitüsü'nün LeTriWa araştırması, lejyonella kaynaklı hastalık ve ölümlerin yaklaşık %43'ünün test gerektirmeyen içme suyu tesisatlarında, yani küçük sistemlerde ve özellikle de merkezi olmayan içme suyu ısıtma sistemlerinde meydana geldiğini göstermektedir. Bunun iki ana nedeni olduğu bilinmektedir: birincisi, yetersiz kullanım (Prof. Hippelein, Kiel) ve ikincisi, uzun bir süre boyunca 25 °C'nin çok üzerindeki aşırı yüksek sıcaklıklar nedeniyle soğuk içme suyunun lejyonella ile mevcut kontaminasyonu. Özellikle bu iki koşul altında, sıcağı seven lejyonella bakterileri, merkezi olmayan içme suyu ısıtıcılarından gelen “soğuk suda” veya soğutulmuş sıcak suda da kabul edilemez bir şekilde çoğalabilir. Soğuk su ısıtıldığında, ısı eşanjöründeki temas süresi yeterince uzun olmadığından lejyonella yeterince öldürülemez. Bunun için 70 °C'de bile en az 3 dakika, 60°C'de ise yaklaşık 30 dakika gereklidir. Bu çerçevede RKI, hastalık ve içme suyunda lejyonella şüphesi durumunda, test gerektirmeyen sistemlerden de numune alınmasını önermektedir.

Sonuç: Usulüne uygun içme suyu numunesi alımı için aklınızda bulundurmanız gerekenler

• İçme suyu numunesinin eldeki konuya uygun bir numune alma noktasında alınması
• Lejyonella analizleri için numune alma valfleri kullanın
• İçme suyu numunesi alma işlemini içme suyu tesisatının rutin çalışması sırasında gerçekleştirin, yani kullanılmayan numune alma noktalarından numune almayın ve önceden planlanmamış durgunluk yıkama veya ısıtma gibi özel önlemler almayın
• İçme suyu analizi ve içme suyu numunesi alımı için sadece yetkili test merkezlerini görevlendirin